Sprawa kawalerki, którą kandydat na prezydenta Karol Nawrocki przejął w takich, a nie innych okolicznościach, może przynieść pozytywne, wymierne efekty. Mowa o dodatkowych regulacjach w prawie, które miałyby realnie przełożyć się na bezpieczeństwo seniorów, którzy decydują się na podpisanie umowy dożywocia. Obecnie wciąż niestety zdarzają się sytuacje, gdy druga strona nie wywiązuje się z umowy, a senior nie otrzymuje należnej mu opieki.
Zmiany w umowach dożywocia. Ministerstwo analizuje możliwe ruchy
W ramach umowy dożywocia właściciel nieruchomości przenosi jej własność na inną osobę lub podmiot, który w zamian zobowiązuje się zapewnić zbywcy, zwanemu dożywotnikiem, dożywotnie utrzymanie. Głównym celem umowy jest zabezpieczenie bytu zbywcy, często osoby w podeszłym wieku lub znajdującej się w potrzebie, poprzez zagwarantowanie jej opieki i środków niezbędnych do życia aż do śmierci. Do najważniejszych cech umowy dożywocia należy zaliczyć odpłatność, wzajemność i charakter osobisty prawa dożywocia (jest ono ściśle związane z osobą zbywcy, czyli dożywotnika, który nie może przenieść swojego prawa wynikającego z zawartej umowy na inną osobę).
W praktyce jednak, mimo że umowy dożywocia mogą być świetnym rozwiązaniem dla osób starszych, które chcą zabezpieczyć się i zagwarantować sobie podstawową opiekę, to nabywcy nieruchomości często nie wywiązują się w pełni z warunków umowy, a poziom opieki pozostawia wiele do życzenia. Najlepszym przykładem może być zresztą sytuacja między Karolem Nawrockim a panem Jerzym Ż., który mimo podpisania umowy trafił do DPS-u finansowego przez miasto.
Przypadek pana Jerzego najwyraźniej zainspirował rządzących do rozważenia zmian w prawie. Jak informuje „DGP”, w Ministerstwie Sprawiedliwości miały rozpocząć się prace nad nowelizacją przepisów. Obecnie eksperci resortu mają analizować, co konkretnie powinno ulec zmianie, by seniorzy podpisujący umowę dożywocia byli lepiej chronieni przez prawo. Punktem wyjścia ma być projekt ustawy o dożywotnim świadczeniu pieniężnym; co ciekawe, nie jest to projekt nowy, bo przygotowano go już w 2013 r. Rzecznik Praw Obywatelskich apelował do rządu PiS o wznowienie prac nad ustawą, jednak bezskutecznie.
Co mogłoby się zmienić?
Odwrócona hipoteka tylko za zgodą KNF
Zakładając, że MS oprze się na starym projekcie, to zmiany miałyby objąć przede wszystkim tzw. odwrócone hipoteki, czyli de facto porozumienia zawierane z firmami. Podmioty, które chciałyby oferować dożywotnie świadczenie pieniężne, musiałyby uzyskać zezwolenie od KNF. Dodatkowo o takie zezwolenie mogłyby ubiegać się jedynie spółki akcyjne o kapitale zakładowym w wysokości co najmniej 2 mln euro; ponadto w każdym przypadku kapitał musiałby być co najmniej o 15 proc. wyższy niż prognozowana suma zobowiązań na kolejne dwa lata. Oprócz tego poprzedni projekt precyzuje dokładnie katalog praw i obowiązków obu stron umowy oraz ogranicza spółce możliwość zbycia nieruchomości w trakcie umowy – karą byłaby utrata zezwolenia ze strony KNF.
Nie do końca wiadomo natomiast, czy nowelizacja zmieniłaby również regulacje, gdy nabywcą jest osoba fizyczna, a nie firma. Doprecyzowanie pewnych kwestii prawnych należy natomiast uznać za dobry ruch – zwłaszcza że odwrócona hipoteka i umowy dożywocia cieszą się w Polsce coraz większym zainteresowaniem ze strony seniorów.
